- περιτόναιο
- Ορογόνος μεμβράνη, που καλύπτει την κοιλιακή κοιλότητα και μεγάλο μέρος των περιεχομένων σ’ αυτήν οργάνων επειδή αποτελείται από ένα μοναδικό φύλλο, όταν αναδιπλώνεται από τα τοιχώματα της κοιλιακής κοιλότητας προς τα διάφορα όργανα κι όταν περνά από το ένα όργανο στο άλλο, σχηματίζει πτυχές ή συνδέσμους, στο εσωτερικό των οποίων πορεύονται αγγεία και νεύρα.
Το π. διαγράφει τα όρια μιας κοιλότητας, στην οποία υπάρχει μικρή ποσότητα υγρού που διευκολύνει την κίνηση των εντερικών ελίκων· η περιτοναϊκή κοιλότητα είναι πλήρως κλειστή στον άντρα, ενώ στη γυναίκα επικοινωνεί μέσω των σαλπίγγων της μήτρας με το εξωτερικό. Τα όργανα που καλύπτονται πλήρως από το π. είναι: το συκώτι, η σπλήνα, το στομάχι, το λεπτό έντερο με εξαίρεση το δωδεκαδάκτυλο, το εγκάρσιο κόλον, το σιγμοειδές και, στη γυναίκα, το σώμα της μήτραςτο ανιόν και κατιόν κόλον καλύπτονται μόνο στην μπροστινή τους επιφάνεια, αλλά μερικές φορές η κάλυψή τους είναι πλήρης. Οι σημαντικότερες πτυχές του π. είναι εκείνες που φτάνουν στο λεπτό έντερο (μεσεντέριο) και στο εγκάρσιο κόλον περιέχουν αγγεία και νεύρα για τα αντίστοιχα όργανα. Άλλες πτυχές του π. είναι το έλασσον επίπλουν, που εκτείνεται μεταξύ της μικρής καμπύλης του στομάχου και της πύλης του ήπατος, και το μείζον επίπλουν που, από τη μεγάλη καμπύλη του στομάχου, κατεβαίνει μέχρι το χαμηλότερο μέρος της κοιλιάς και ξανανεβαίνει για να κολλήσει στο εγκάρσιο κόλον, αφού έχει σχηματίσει έτσι ένα είδος ποδιάς μπροστά από τις εντερικές έλικες.
Το π. έχει υφή μεμβρανώδη, όπως το δέρμα, είναι μάλλον ανθεκτικό στις λοιμώξεις και, μεταξύ των άλλων, στηρίζει τα όργανα στα οποία προσκολλάται. Για διαγνωστικούς και θεραπευτικούς σκοπούς μπορεί να εισαχθούν στην περιτοναϊκή κοιλότητα αέρια (αέρας ή οξυγόνο) η τεχνική αυτή ονομάζεται πνευμοπεριτόναιο και χρησιμοποιείται κυρίως στην ακτινολογία για να δημιουργηθεί ένα διαυγές μέσον αντίθεσης στα ενδόκοιλιακά όργανα. Σε μερικές παθολογικές καταστάσεις, στην κοιλότητα αυτή μπορεί να συγκεντρωθεί μεγάλη ποσότητα υγρού (μέχρι 8-10 λίτρα)· η κατάσταση αυτή είναι γνωστή ως ασκίτης και παρουσιάζεται συχνότερα σε περιπτώσεις κίρρωσης του ήπατος, καρδιακής ανεπάρκειας και μερικών περιτονιτίδων και νεοπλασιών.
Μετωπική και προσθιοπίσθια τομή της κοιλιάς και των οργάνων που περιέχονται σ' αυτόν, για να φανεί η θέση και η διαδρομή του περιτόναιου (σε πράσινο)·1- συκώτη· 2 - έλασσον επίπλουν· 3 - στομάχι· 4 - δωδεκαδάκτυλο· 5 - πάγκρεας· 6 - εγκάρσιο κόλον· 7 - λεπτό έντερο· 8 - μείζον επίπλουν· 9 - μεσεντέριο· 10 - ορθόν.
* * *το, ΝΜΑο ορογόνος υμένας που καλύπτει την έσω επιφάνεια τού τοιχώματος τής κοιλιακής κοιλότητας (περίτονο πέταλο) και κάθε σχεδόν όργανο ή σχηματισμό που βρίσκεται στο εσωτερικό της (περισπλάγχνιο πέταλο)νεοελλ.-μσν.α) η ερκάνη πλοίουβ) η κουπαστήαρχ.η εντερόνεια, η εντεριώνη.[ΕΤΥΜΟΛ. Ουσιαστικοποιημένος τ. τού ουδ. τού επιθ. περιτόναιος. Ο τ. με τη νεοελλ. του σημ. είναι αντιδάνειος, πρβλ. αγγλ. peritoneum].
Dictionary of Greek. 2013.